زندیه در تور های گردشگری

گردش شهری ارگ کریم خان زند در روز دوشنبه, ۵ شهریور ۱۴۰۳ ساعت ۵ بعد از ظهر از میدان معلم، جنب بانک ملی آغاز شده و در روز دوشنبه, ۵ شهریور ۱۴۰۳ ساعت ۷ بعد از ظهر پایان میپذیرد .مهلت ثبت نام این تور پایان یافت.

کنار مسجد جامع وکیل، به دستور کریم‌خان زند، بازار بزرگی ساخته شده است که امروزه با نام بازار وکیل شناخته می‌شود. این بازار دارای ورودی‌های متعددی است که در خیابان‌های زند، طالقانی و لطفعلی‌خان زند قرار گرفته‌اند.

بازار وکیل معروف‌ترین بازار جنوب کشور است و در سال‌های ۱۱۷۲ تا ۱۱۹۳ هجری قمری در دوره زندیه و طی ۲۱ سال ساخته شد. این بازار فراوانی کالاهایی چون پارچه، فرش، زیورآلات، صنایع‌دستی، خوراکی‌ها، ادویه‌جات و عرقیجات را در خود جای داده است.

قدمت این بازار به بیش از ۲۵۰ سال می‌رسد. معماری آن الهام‌گرفته از باzar قیصریه لار است. اما طاق‌های ضربی با ارتفاع ۱۱ متری و پهنای بیشتر نسبت به سایر بازارها، این مکان را از نظر معماری متمایز کرده است.

در دل بازار وکیل می‌توان سوغاتی‌های زیبا و خوراکی‌های خوشمزه‌ای یافت. سرای فیل و سرای مشیر از بخش‌های معروف این بازار هستند که برای علاقه‌مندان به فرهنگ بازارهای سنتی، دیدن آن‌ها الزامی است.

این بازار تنها بخشی از مجموعه وکیل است که شامل مسجد، حمام، آب‌انبار وکیل و سایر بناهای تاریخی نیز می‌شود.

نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به بازار وکیل، ایستگاه زندیه است. ورودی اصلی بازار در خیابان زند و ضلع شرقی میدان شهرداری قرار دارد. ساعات کار بازار از ساعت ۹ صبح تا ۱۰ شب است و در نیمه دوم سال معمولاً تا ۷ شب فعال است.

بازار وکیل دارای پنج درب ورودی است و از دو رشته شمالی-جنوبی و شرقی-غربی تشکیل شده که مانند یک صلیب یکدیگر را قطع می‌کنند. این بازار از کمی پایین‌تر از درواز اصفهان شروع می‌شود و به خیابان زند می‌رسد و ادامه آن به خیابان لطفعلی‌خان زند می‌گردد.

هر گروه از مشاغل در بازار وکیل دارای راسته‌ای منحصر به فرد هستند. رنگارنگ‌ترین و زیباترین بخش‌های بازار، شامل بازار فرش‌فروشی و بازار پارچه‌فروشی است.

سوغات شیراز از جمله بهارنارنج، بابونه شیرازی، مسقطی و باسلوق در این بازار فراوان است. در فصول پرمسافر مانند اردیبهشت، در حیاط سرای مشیر هنرمندان گرد هم می‌آیند و برنامه‌های موسیقی و آواز محلی برگزار می‌شود.

قیمت اجناس در بازار وکیل از نوع اقتصادی تا گران است و برای هر سلیقه‌ای کالای مناسبی وجود دارد. مصالح به کار رفته در ساختمان این بازار شامل آجر، گچ و آهک است که بر روی پایه‌های سنگی قرار گرفته‌اند.

این اثر تاریخی در سال ۱۳۵۱ به ثبت ملی رسید. بازار وکیل دارای یک قسمت نوساز نیز است که در دوره قاجار ساخته شده و دارای کالاهای متنوع‌تر و مدرن‌تر است، اما جذابیت و جو تاریخی بخش قدیمی را ندارد.

لازم به ذکر است که بازار وکیل در روزهای تعطیل رسمی تعطیل است.

ارگ کریم‌خان یکی از برجسته‌ترین آثار تاریخی ایران است که در دوره زندیه و به دستور کریم‌خان زند ساخته شده و نمادی از عظمت و تمدن این دوره است. این بنای تاریخی با طرحی مستحکم و منحصر به فرد، تلفیقی از معماری نظامی و مسکونی است که در قلب شهر شیراز جای گرفته است.

این ارگ در واقع اقامتگاه شخصی کریم‌خان بوده و در طول تاریخ کاربری‌های مختلفی داشته است. در دوره پهلوی، به دلیل عدم توجه به ارزش تاریخی آن، این بنا به عنوان زندان مورد استفاده قرار گرفت. اما بعد از شناسایی اهمیت فرهنگی و تاریخی آن، عملیات مرمت و بازسازی آغاز شد و امروزه به عنوان یکی از مراکز گردشگری مهم ایران به بازدید عموم گشوده شده است.

معماری ارگ کریم‌خان به شکلی مربعی است که دیوارهای بلند و قطور آجری و چهار برج گوشه‌دار آن، هویت نظامی این بنا را مشخص می‌کند. ارتفاع دیوارها به ۱۲ متر و برج‌ها به ۱۴ متر می‌رسد که عظمت بی‌نظیری به آن می‌دهد. البته، ظاهر نظامی این بنا در داخل با فضایی آرام و مسکونی ترکیب شده است.

حیاط مرکزی ارگ با یک استخر بزرگ در وسط، گلکاری‌ها و درختان نارنج، فضایی دلنشین و دلنواز فراهم کرده است. دور تا دور حیاط، ایوان‌ها و اتاق‌هایی با گچبری‌های زیبا قرار دارند که هنرمندان دوره زندیه را به خوبی به تصویر می‌کشند. نقاشی‌های اسلیمی، طرح‌های گل و مرغ و همچنین شیشه‌های رنگی پنجره‌ها، هر یک از زیبایی‌های برجسته این مجموعه هستند.

یکی از بخش‌های جذاب این ارگ، حمام اختصاصی آن است که از قدیمی‌ترین حمام‌های این نوع در ایران به شمار می‌آید. این حمام که برای استفاده خاندان سلطنتی ساخته شده بود، امروزه نمونه‌ای از زندگی لوکس و سنتی ایرانیان را به تصویر می‌کشد.

داخل ارگ شامل چندین اتاق است که برخی از آن‌ها به نمایشگاه‌های دائمی یا موقت تبدیل شده‌اند. یکی از این نمایشگاه‌ها مجسمه‌هایی از شخصیت‌های تاریخی را به نمایش می‌گذارد و یادآور دوران شکوفایی زندیه است. همچنین در یکی از ساختمان‌های مجاور، فروشگاهی از محصولات فرهنگی و صنایع دستی شیرازی وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها به عنوان یادبود خریداری کنید.

یکی از جذابیت‌های دیدنی این ارگ، نمای بالای دروازه ورودی است که تصویری بزرگ از صحنه معروف «نبرد رستم و دیو سفید» بر روی آن نقاشی شده است. این نقاشی اگرچه از دوره قاجاریه است، ولی با نمای کلی ارگ تناسب خوبی دارد.

با این حال، برخی از بازدیدکنندگان معتقدند که داخل ارگ در مقایسه با نمای بیرونی چندان جذاب نیست و بیشتر ارزش تماشای بیرونی این بناست. با این حال، برای آشنایی با تاریخ شیراز و دوره زندیه، بازدید از این اثر ملی الزامی است.

در نهایت، ارگ کریم‌خان نه تنها یک بناست، بلکه نمادی از ثبات، آرامش و تمدن زندیه است. اینجا جایی است که هر سنگش سخن می‌گوید و گذر زمان را در قالب هنر و معماری به نمایش گذاشته است.

مسجد وکیل یکی از زیباترین و معروف‌ترین بنای تاریخی شیراز است که به دستور کریم‌خان زند در دوره حکومت او ساخته شده و نمادی از عظمت و هنر معماری دوره زندیه است. این مسجد با طرح دو ایوانی و شبستانی باشکوه، همواره یکی از مقاصد اصلی گردشگران داخلی و خارجی در شیراز بوده است.

هنگام ورود به مسجد، ابتدا با حیاطی بزرگ و دلنشین مواجه می‌شوید که با سنگ‌های بزرگ و ضخیم فرش شده است. در وسط حیاط، حوضی زیبا قرار دارد که در کنار آن درختان نارنج و هوای خنک این مکان را به یک فضای دلنواز تبدیل کرده‌اند.

اما چیزی که واقعاً چشم‌ها را مجذوب می‌کند، شبستان جنوبی مسجد است. این شبستان دارای ۴۸ ستون یکپارچه سنگی است که به صورت مارپیچ و با نقش‌های ظریف حجاری شده‌اند. بلندی هر ستون حدود ۵ متر و قطر آن‌ها حدود ۸۰ سانتی‌متر است. این ستون‌ها با دقت بالایی حجاری شده‌اند و زیبایی خاصی به فضا می‌دهند. خطوط نستعلیق و ثلثی که در دیوارها و طاق‌ها دیده می‌شود، نیز زیبایی این مجموعه را دوچندان می‌کند.

در شمال مسجد، طاق مروارید قرار دارد، یکی از مهم‌ترین عناصر معماری این مسجد. این طاق با کاشی‌کاری‌های هفت‌رنگ و خطوط قرآنی به خط ثلث، نمادی از توجه به زیبایی و معنویت است. روی این طاق، دو گلدسته نیز مشخص‌کننده اهمیت معماری و فرهنگی این بنا هستند.

محراب و منبر مسجد نیز از دیگر زیبایی‌های این مجموعه هستند. منبر این مسجد یکپارچه و از سنگ مرمر است که در سمت چپ محراب قرار گرفته و دارای ۱۴ پله است. این منبر از معادن مراغه آذربایجان ساخته شده و به نوعی نمادی از هنر تراش سنگ در ایران است.

مسجد وکیل دارای دو شبستان است:
شبستان شرقی: محل نماز جمعه و مراسم‌های مهم دینی
شبستان جنوبی: مشهورترین بخش این مسجد با ستون‌های سنگی و نقاشی‌های زیبا
همچنین در دیوارها و طاق‌ها، معرق‌کاری‌ها و میناکاری‌های فراموش‌نشدنی دیده می‌شوند که نشان از مهارت هنرمندان دوره زندیه دارند. کاشی‌کاری‌های هفت‌رنگ و خطوط قرآنی که در دیوارها و سقف‌ها به چشم می‌خورد، چهره‌ای مذهبی و هنری به مسجد داده‌اند.

مساحت کل مسجد وکیل حدود ۱۱,۰۰۰ متر مربع است و در کنار آن بازار وکیل و حمام وکیل نیز قرار دارند. این مجموعه فرهنگی و تاریخی امروزه به عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شیراز شناخته می‌شود.

برای بازدید از این مسجد، لازم است احترام لازم به پوشش اسلامی و قواعد مساجد را رعایت کنید. البته در حال حاضر، مسجد برای بازدید گردشگران نیز باز است و فرصتی استثنایی برای دیدن هنر معماری ایرانی فراهم می‌کند.

باغ جهان‌نما یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین باغ‌های شیراز است که در شمال شرقی این شهر، در خیابان حافظ و در نزدیکی آرامگاه حافظ قرار دارد.
این باغ که از قرن هشتم هجری قمری وجود داشته، در زمان‌های مختلف تحت عنوان‌های گوناگونی شناخته شده است. در دوره زندیه به "باغ وکیل" و در دوره قاجار به "جهان‌نما" تغییر نام داد.

عمارت مرکزی این باغ، یک بنای هشت‌ضلعی است که شباهت زیادی به کلاه فرنگی (موزه پارس) دارد. این کوشک دارای چهار شاه‌نشین است که قدمت آن به دوره کریم‌خان زند برمی‌گردد. این بنا در زمان حکومت کریم‌خان، به عنوان مکانی برای پذیرایی از مهمانان و شخصیت‌های مهم استفاده می‌شده است.

باغ جهان‌نما دارای یک طرح منظم و متقارن است. در وسط بنا حوضی از سنگ مرمره یکپارچه قرار دارد و در ضلع مقابل، یک جُوی آب با فواره‌های متعدد که نماد آبادانی و زیبایی این مکان است.

فضای سبز این باغ گسترده است و شامل درختان سرو، نارنج، شمشاد، رزهای رنگارنگ، بنفشه و گل داوودی است که در تمام فصول سال زیبایی خاصی به فضا می‌دهند. درختان قدیمی و کهن‌سال، به همراه کنده‌کاری‌های ظریف روی تنه درختان خشکیده ، حس فرهنگی و هنری خاصی را القا می‌کنند.

این باغ حوالی زمان آل مظفر کامل شده و در زمان تیمور گرگانی (تیمور لنگ)، به حدی جذابیت داشت که او از آن الهام گرفت و در سمرقند خود، یک باغ مشابه با همین نام احداث کرد.

عمارت داخلی باغ در سال ۱۱۸۵ ه‍.ق ساخته شد و دارای اتاق‌های دو طبقه است که در میان چهار شاه‌نشین قرار گرفته‌اند. از جذابیت‌های دیگر این باغ، کاشی‌کاری‌های قدیمی در مسیر ورودی است که دارای نقش‌های زیبایی هستند.

باغ جهان‌نما در گذشته آب را از رودخانه رکنی دریافت می‌کرد و امروزه نیز با حوض‌ها، جوی‌های زیبا و فواره‌های بلندش، هوای خنک و دلنوازی را به این فضا می‌دهد.